Ja držim da Opština Centar mora da odražava BiH, ali ne na onaj način na koji se trenutno  upitna multikulturalnost Sarajeva koristi kao njegova osnovna kvalifikacija za “glavni grad BiH” ili “glavni grad Federacije BiH” (što se i dalje često čini po nekoj inerciji u cilju, sada već utopijske, centralizacije BH nacije-države).

Moja vizija nije utopijska.

Ona ne samo da nije vizija centralizovane BiH već upravo obrnuto: to je vizija decentralizovane BiH. To je vizija decentralizovanog Centra, u smislu da Opština Centar kao prostor administrativnog središta BiH, (ili Federacije BiH), mora da odražava ne samo kvalitet i ideju raznovrsne BiH već prije svega i iznad svega kvalitet i ideju decentralizovane BiH.

Po mom mišljenju, Opština Centar ima dužnost i obavezu da prva ponese barjak decentralizacije na putu ka oslobođenju svih opština i gradova BiH (a naročito Federacije BiH) – od samog Sarajeva.

Sarajevo se ne smije nametati drugim lokalnim zajednicama kao njihov politički centar, niti se nadmetati sa drugim političkim centrima za “prevlast” u BiH. Sarajevo mora, ne samo prihvatiti decentralizovanu BiH kao državu ravnopravnih i nezavisnih Komuna (gradova i opština) od kojih je svaka za sebe centar nečega (ona koja to već nije – tek ima da otkrije čega je centar), već treba da ohrabri, pokrene i inspiriše i sebe i sve ostale na decentralizaciju. To je jedini i istinski put ka raznovrsnosti, ka pluralizmu, ka Evropi i modernoj evropskoj BiH na kraju krajeva.

Stari model centralizovane nacije-države je zastario i nefunkcionalan.

 

Decentralizacija Sarajeva

“Kompleks glavnog grada” koji Sarajevo tu i tamo ima, ovom gradu u raspadanju u državi u raspadanju smeta da sredi i riješi sopstvene probleme smeća, fasada, trotoara, prljavštine, pasa lutalica, sigurnosti, privrednog i uličnog kriminala, propalih  gradskih preduzeća i štasvene, jer ga tjera da se već godinama intenzivno bavi problemima drugih kao da su njegovi. “Kompleks glavnog grada” je naravno kompleks više vrijednosti koji je štetan po sam grad kao i po njegovu okolinu. Ovaj kompleks se ne odnosi samo na Sarajevo kao “glavni grad BiH”, već i na Sarajevo kao “glavni grad Federacije BiH”, i na Sarajevo kao “glavni grad Bošnjaka” i, što je najvažnije, na Sarajevo kao sjedište visoko centralizovanih partija. Vrijeme je da Sarajevo prestane biti drugima nešto i da konačno poradi na sebi. Vrijeme je da se decentralizuje i sredi.

Opština Centar je tu najvažnija “rupa na svirali” koja je vremenom zaista postala posve nedefinisana crna rupa u državi, ili boljerečeno: rupa u sred države. Opština Centar nema nikakav karakter, nikakav identitet. Kao da niko u njoj ne živi. Kao da niko u njoj ne namjerava živjeti. Kao da su svi tu da “završe posao”, da “izguraju svoje”, da zgrabe i razgrabe koliko mogu i umiju, i da se nakon svega toga nekud “ispale”: najčešće nazad – u zavičaj.

Mislim da se Opština Centar mora pozabaviti s tim problemom. Opština Centar se mora pozabaviti sobom i pristupiti sebi na jednako ozbiljan način kao što to rade mnoge druge ozbiljne opštine koje se ne uzdaju previše u centralnu vlast u Sarajevu već u sopstvene prirodne i ljudske resurse, sopstvene snage i talente.

Opština Centar mora početi živjeti i djelovati kao samostalna Komuna, kao istinska samoupravna zajednica građana i mora prestati biti podređena državi i državnim institucijama zbog činjenice da se iste fizički nalaze u njoj. Upravo zbog toga Opština Centar ne smije biti “na izvolite” politikama i partijama, niti se njeni građani trebaju ponašati i osjećati kao podanici koji traže posao na dvorovima vladara. Opština Centar mora imati nezavisnu, građansku i posve apolitičku lokalnu samoupravu, vlast koja će vratiti građanima dostojanstvo i nezavisnost. U Opštini Centar ne smiju vladati političke partije jer ona mora ostati politički neutralnom kako bi uistinu značila neutralnu teritoriju,  svojevrstan distrikt u kojem su smještene najviše institucije ove države. Zato je bitno u njoj uspostaviti apolitičku i decentralizovanu građansku samoupravu na koju partijske centrale nemaju uticaj.

 

Decentralizacijom do Centra

Moja vizija Opštine Centar proizilazi iz mog uvjerenja da je prijeko potrebno uspostaviti jak i uticajan kulturni i intelektualni centar progresivne misli u regiji.

Opština Centar ima šansu da postane tako nešto samo putem decentralizacije. Tek kada se Sarajevo prestane nametati drugima i nadmetati sa drugima kao jedan od nacionalnih centara konzervativne centralizovane etno-nacionalne politike (u zemlji i regiji) i kada prihvati decentralizaciju i lokalnu samoupravu, tek tada Sarajevo može vrlo lako postati kosmopolitski centar progresivne misli i internacionalizma, rasadnik progresivnih ideja, jer ta pozicija je trenutno upražnjena u regiji. Po meni Bosna i Hercegovina, grad Sarajevo i Opština Centar su ne samo geografsko središte, već imaju potencijal da budu i simbolički centar progresivizma i internacionalizma u regiji. Smatram da Sarajevo je tu ulogu trebalo davno aktivno preuzeti jer mu ta uloga najbolje stoji. To nije sporedna uloga, to je glavna uloga u domaćem filmu i u sopstvenoj produkciji. To je Valter. To je Opština Centar.

Da bi se to desilo, važno je okupiti kritičnu masu progresivne elite oko ove ideje – i to fizički. Potrebno je privući i okupiti te ljude u “Centru”, ne samo u toku festivala, već planski, u toku narednih godina. Jer problem Bosne i Hercegovine je isti kao i problem regije, a problem regije nije taj što joj nedostaje progresivna elita obrazovanih i racionalnih ljudi, već što ona nigdje nije koncentrisana da bi dominirala i kreirala sigurno okruženje za sebe i svoje djelovanje. Svugdje je u manjini. Izolovana. Žrtva tiranije većine, kulturne hegemonije, proganjana, tretirana kao izdajnička.

Koncentracija progresivne elite iz čitave regije bi trebala da se desi u Opštini Centar Sarajevo pod mojim vođstvom. Tako bi napravili jednu kosmopolitsku građansku Komunu čija bi emisija progresivne misli bila toliko visoka da bi mogla otopiti zamrznute međuljudske i međunarodne odnose koje su konzervativci regije vratili u ledeno doba.

 

Samoupravna građanska komuna

Oblik demokratije klasičnog liberalizma koji ja zagovaram je sistem u kojem nema jasne granice između vlasti, tj. vladara i vladanog. Niko nije “vlasnik” države i niko nije “klijent” države, jednako kao što niko nije gospodar i niko nije sluga. Iz takve političke filozofije proizilazi minimalna decentralizovana država u kojoj je Komuna (grad ili opština) osnovna jedinica građanske samouprave. Zborovi građana odlučuju putem direktne demokratije, a samo/zapošljavanje je prepušteno privatnim poduzetnicima i ulagačima, tj. slobodnim i sporazumnim udruživanjem sopstvenog truda, znanja i kapitala. Klasični liberalni pristup insistira na istinski slobodnom tržištu i privatnom poduzetništvu, a ne na državnom kapitalizmu i monopolu političkih tajkuna.

Ja stoga želim jednu Komunu, jednu slobodnu i geopolitički neutralnu teritoriju koja je kosmopolitska, internacionalistička, progresivna, da je ljudi slični meni mogu prepoznati kao “obećanu zemlju” u kojoj bi mogli pronaći sebe i svoju slobodu, u kojoj bi mogli započeti novi život ili odsanjati neki stari san.

Ja jasno prepoznajem i želim da konstatujem da je danas na našim prostorima prijeko potrebna barem jedna takva opština za koju će se čuti, o kojoj će se pričati, a koja će ponuditi pojačanu sigurnost i elementarne uslove za život, rad, proizvodnju i školovanje; opština koja će ponuditi ne nužno besplatno, već prije svega kvalitetno zdravstvo, kvalitetno obrazovanje, kvalitetan kulturni život i umjetnost; koja će izgraditi i ponuditi jedno izvrsno intelektualno okruženje koje niko u regiji, a ni kod nas, neće uzimati zdravo za gotovo.

Potreban je, dakle, jedan progresivni centar za izvrsne ljude – centar u kojem oni mogu djelovati i iz kojeg mogu djelovati na svjetskoj sceni, centar koji neće biti konzervativni geto već otvoreni, slobodni i uticajni centar: ne samo Sarajeva, ne samo kantona, entiteta ili države, već i regije. Iz Opštine Centar bi svojim primjerom poveli i druge Komune u zemlji i regiji u oslobođenje od centralizovane političke vlasti ka decentralizaciji, ka Konfederaciji nezavisnih opština.

Ja mislim da se vrijedi boriti za ovu viziju, tim više što je nadomak ruke: jedan glasački listić daleko. Izađimo na izbore i glasajmo za slobodnu, progresivnu, samoupravnu, svoju građansku Komunu.